Νέα πολιτική για τον αθλητισμό

της Αγγελικής Κανελλοπούλου, υποψήφιας βουλευτού ΝΔ, Α΄Αθήνας, πρώην πρωταθλήτριας Ελλάδος (τένις), 10/2/2004

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν σημαντική ευκαιρία για την Πολιτεία να βρει τους τρόπους εκείνους, ώστε ο Αθλητισμός να ενεργήσει σαν φάρμακο απέναντι στην κοινωνική βία και την επιθετικότητα.

Σε λίγους μήνες η χώρα μας διοργανώνει τους δικούς της Ολυμπιακούς Αγώνες. Όταν το 1997 μάς ανατέθηκε η διοργάνωση, σχεδόν όλοι οι Έλληνες υποδεχτήκαμε τη νέα ευθύνη ως «χρυσή ευκαιρία», για τον θεσμό και για την Ελλάδα. Οι Αγώνες αυτοί έχουν διπλή συμβολική σημασία: Είναι οι πρώτοι της Νέας Χιλιετίας. Διεξάγονται στον τόπο που γεννήθηκαν και που αναβίωσαν στη σύγχρονη εποχή, σε μια περίοδο που ο θεσμός περνά κρίση. Οι προσδοκίες κατά την ανάθεση των Αγώνων στην Ελλάδα ήταν πολλές. Ο τότε πρόεδρος της ΔΟΕ, Χ. Α. Σάμαρανκ, δήλωνε: «Προσβλέπουμε στην Αθήνα σαν σανίδα σωτηρίας για τη διάσωση του Ολυμπιακού Ιδεώδους...». Πολλοί προέβλεπαν ότι η διοργάνωση των Αγώνων στη χώρα που τους γέννησε θα ήταν αφορμή για να αναδειχτεί η σημασία της συμμετοχής. Ότι κάθε Έλληνας και κάθε Ελληνίδα θα είχε ένα μερίδιο συμμετοχής στη δική του Ολυμπιάδα.

Πολλές και πολλοί από εμάς φέραμε στο μυαλό μας τις άπειρες δυνατότητες που παρουσιάζονταν με την αφορμή αυτή. Πιστέψαμε στη σημαντική ευκαιρία, ώστε τα σπορ να μπουν στη ζωή όλων και κυρίως των νέων ανθρώπων, να γίνουν κομμάτι της εκπαίδευσης και να υπάρξει – επιτέλους – σχολικός και πανεπιστημιακός αθλητισμός. Η παμπάλαια, αλλά και τόσο επίκαιρη ρήση Κουμπερτέν για την αξία κυρίως της συμμετοχής και όχι τόσο της νίκης θα μπορούσε να συγκινήσει όλους μας.

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που παλαιότερες Κυβερνήσεις στον τόπο μας διακήρυξαν τον στόχο, ώστε ο Αθλητισμός να γίνει τρόπος ζωής. Η Κυβέρνηση και πολλοί ΟΤΑ έχουν εξαγγείλει αρκετές φορές φιλόδοξα προγράμματα μαζικού αθλητισμού. Πολλές προσπάθειες αποδείχτηκαν πετυχημένες και λειτούργησαν στην πράξη. Η εμπειρία μου στον ΟΝΑ του Δήμου Αθηναίων στο διάστημα 1999-2002 απέδειξε ότι δεν αρκούν οι μεμονωμένες πρωτοβουλίες, ώστε ο Αθλητισμός να μπει για τα καλά στη ζωή των παιδιών μας. Οι σποραδικές ευκαιρίες για άθληση που εξασφαλίζουν αυτά τα προγράμματα δεν μπορούν να ενισχύσουν από μόνες τους το ενδιαφέρον σε μεγάλες μάζες παιδιών για τον Αθλητισμό. Από τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού κιόλας, μέχρι το Λύκειο, 8 στους 10 μαθητές κάνουν πολύωρα φροντιστήρια σε μαθήματα που υποτίθεται ότι διδάσκονται στο σχολείο, σε ξένες γλώσσες, Η/Υ κ.λπ. Έρευνα που διενεργήθηκε στα τέλη Οκτωβρίου 2003 αποκαλύπτει ότι οι Έλληνες μαθητές είναι οι σκληρότερα εργαζόμενοι Ευρωπαίοι, αναλώνοντας 75-90 ώρες της εβδομάδας στη μελέτη φροντιστηριακών και σχολικών μαθημάτων και στις μετακινήσεις που απαιτούνται.

Μικρό, περίπου 20%, είναι το ποσοστό όσων αθλούνται έστω και 1-2 φορές την εβδομάδα, μικρότερο από εκείνο όσων παιδιών αναλώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους βλέποντας τηλεόραση ή πηγαίνοντας σε καφετέριες. Τα νούμερα είναι ενδεικτικά της περιθωριακής θέσης που έχει ο σχολικός αθλητισμός στο πρόγραμμα της νεολαίας.

Το 1999 ψηφίστηκε για πρώτη φορά νόμος, που φιλοδοξούσε να καθιερώσει ολοκληρωμένο σύστημα Σχολικού Αθλητισμού, ενώ θέσπιζε και τα πρόγραμμα «Άθληση για Όλους» και «Αθλητισμός για τα Άτομα με Αναπηρίες». Το 2001 καθιερώθηκε το μάθημα της Ολυμπιακής Εκπαίδευσης. Όταν εφαρμόστηκε το πρόγραμμα αυτό, διαπιστώθηκαν ελλείψεις εκπαιδευτικού προσωπικού. Το μάθημα διεξαγόταν σε βάρος ωρών της Φυσικής Αγωγής και δεν συνέβαλε στη διαμόρφωση φίλαθλης συνείδησης των μαθητών.

Ο ίδιος νόμος καθιέρωνε σύστημα υποτροφιών για μαθητές-αθλητές, που διακρίνονταν στο άθλημά τους, καθώς και τη διοργάνωση σχολικών πρωταθλημάτων σε αρκετά αθλήματα με βραβεία και κίνητρα για τα παιδιά που θα διακρίνονταν.

Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στόχευαν στην εισαγωγή του θεσμού του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου. Με την εισαγωγή του θεσμού αναδείχτηκε μια σημαντική ευκαιρία, ώστε ο μαθητής να εξοικειώνεται με τον Αθλητισμό μέσα στο σχολείο και να εντοπίζονται από πολύ μικρή ηλικία όσοι έχουν δεξιότητες και ταλέντο. Έξι χρόνια μετά, διαπιστώνουμε ότι λειτουργούν λίγα Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία. Στα περισσότερα ακολουθήθηκε η μέθοδος της διεύρυνσης του ωραρίου κατά δύο ώρες. Οι πρόσθετες ώρες παραμονής των μαθητών εκεί δεν συνδυάζονται με παροχή επιπλέον εφοδίων. Δεν παρέχεται καμία ουσιαστική δυνατότητα άθλησης ή ενασχόλησης με αντικείμενα πέρα από το κλασικό πρόγραμμα των μαθημάτων τους. Στα υπόλοιπα σχολεία είναι ορατή η εγκατάλειψη των αθλητικών εγκαταστάσεων, τα αναχρονιστικά προγράμματα, οι λιγότερες ώρες Φυσικής Αγωγής στο διδακτικό πρόγραμμα μεταξύ των χωρών όλης της Ευρώπης, αλλά με τους περισσότερους άνεργους γυμναστές.

Στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, παρά την ίδρυση νέων Τμημάτων Φυσικής Αγωγής σε όλη την Ελλάδα, δεν υπάρχει χώρος άθλησης στα περισσότερα πανεπιστήμια της Αθήνας, και όποιος θέλει να αθληθεί πρέπει να το πράξει με δική του πρωτοβουλία, κάτω από ασφυκτική πίεση χρόνου. Δεν χρειάζεται να τονιστεί η σημασία του οργανωμένου αθλητισμού στα πανεπιστήμια σε άλλες χώρες εδώ και πολλές δεκαετίες. Ούτε να απαριθμήσουμε παραδείγματα μεγάλων αθλητών που κατέκτησαν τις πρώτες νίκες τους σε Διεθνείς Πανεπιστημιάδες ή Εθνικά Σχολικά Πρωταθλήματα και προωθήθηκαν αμέσως σε Ολυμπιακές και Εθνικές Ομάδες. Ο κατάλογος είναι μακρύς.

Οι Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις και υποδομές που κατασκευάζονται δεν φαίνεται ότι στη μεταολυμπιακή χρήση τους θα φιλοξενήσουν Προγράμματα Άθλησης για Όλους, μετατρέποντας – δυστυχώς – τη διακήρυξη αυτή σε κενό γράμμα και αφήνοντας για πολλοστή φορά την πρωτοβουλία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία όμως στερείται πόρων και χώρων άθλησης.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν σημαντική ευκαιρία για την Πολιτεία να βρει τους τρόπους εκείνους, ώστε ο Αθλητισμός να ενεργήσει σαν φάρμακο απέναντι στην κοινωνική βία και την επιθετικότητα. Αμέτρητοι κίνδυνοι απειλούν τα παιδιά μας: το αλκοόλ, η βία, τα ναρκωτικά η περιθωριοποίηση, αναγκάζουν τους νέους να χάνουν τον προσανατολισμό τους. Ο επαγγελματικός αθλητισμός μαστίζεται από αμέτρητα προβλήματα. Το ντόπινγκ και η εκμετάλλευση της επιστήμης παράγουν μεταλλαγμένους υπεραθλητές μιας χρήσης. Αθλητές, οι οποίοι στη συνέχεια καταρρέουν βιολογικά. Τα καθημερινά φαινόμενα εγκληματικής βίας στα γήπεδα δεν μπορούν να παραμένουν ασχολίαστα. Η ενεργοποίηση της αγωγής με την άθληση, τα σπορ και τη μεγάλη κατάκτηση του αθλητισμού, το ομαδικό πνεύμα δηλαδή, μπορεί να γεφυρώσει αυτή τη σχέση εξωτερικού περιβάλλοντος – κοινωνίας – οικογένειας. Είναι το μόνο ασφαλές όπλο για τη θωράκιση της νεολαίας.

Τα οργανωμένα Σχολικά Πρωταθλήματα, στα βασικά τουλάχιστον αθλήματα και σε τακτική βάση, η καθιέρωση της Ελληνικής Πανεπιστημιάδας, η διεκδίκηση από τους οργανωμένους φορείς του Αθλητισμού, αλλά και τα ερασιτεχνικά σωματεία της γειτονιάς όλων εκείνων των εγκαταστάσεων που μπορούν να φιλοξενήσουν μεταολυμπιακά αθλητικές δράσεις, αθλητικές δραστηριότητες οπλιτών στον Στρατό και στα Σώματα Ασφαλείας πρέπει να αποτελέσουν στόχο κάθε σοβαρού προγραμματισμού για τον Αθλητισμό των επόμενων δεκαετιών. Ένα σύγχρονο πρόγραμμα υποτροφιών με παροχή κινήτρων για τους νικητές που διακρίνονται και η διδασκαλία του μαθήματος της Ολυμπιακής Εκπαίδευσης σε μόνιμη βάση στα Ελληνικά Σχολεία είναι μέσα στις δυνατότητες της Πολιτείας. Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για την οριστική καταπολέμηση της βίας στους αθλητικούς χώρους.

Μέχρι σήμερα έλειψε ο προγραμματισμός και περίσσεψαν τα μεγάλα λόγια. Δεν μας λείπουν ούτε οι προθέσεις, ούτε οι νόμοι, ενώ πλέον μπορούμε να πούμε ότι έχουμε πολύ περισσότερα υλικά μέσα για την επίτευξη του στόχου, που είναι να αγκαλιάσουμε όλα τα παιδιά μας κάτω από την ομπρέλα του αθλητισμού.

Ας ελπίσουμε ότι το 2004 θα είναι μια νέα αρχή για μια Νέα Πολιτική για τον Αθλητισμό.