Οι οn-line προκλήσεις των εκλογών του 2004

του Νεκτάριου Σ. Σαρτζετάκη, υποψήφιου διδάκτορα, Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Τμήμα ΕΜΜΕ, 10/2/2004

Οι πολιτικοί στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου, θα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ως μέσο μετάδοσης του μηνύματος από τους λίγους (τα δικά τους sites) προς τους πολλούς-πολίτες, και καλά κάνουν.

Η ιστορία της χρήσης του Διαδικτύου ως μέσου για την πολιτική επικοινωνία των κομμάτων, αλλά και των πολιτικών στην Ελλάδα, είναι λίγο-πολύ σε όλους γνωστή. Η χρήση του, ως ενός ακόμα «φυλλαδίου» παρουσίασης, με κείμενα φωτογραφίες, και τώρα τελευταία video και animations, δεν μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί την πλέον εποικοδομητική εκμετάλλευση του μέσου. Το μέσο έρχεται με τη φαρέτρα του γεμάτη με νέα όπλα, αμφίδρομη επικοινωνία, άμεση ενημέρωση, χώρο και χρόνο για βαθύτερες αναλύσεις για κάθε θέμα. Ποιοι εκμεταλλεύονται τα νέα αυτά όπλα στον αγώνα τους για αμεσότερη και ξεκάθαρη επικοινωνία με τους πολίτες-ψηφοφόρους τους; Ποιοι είναι αυτοί που απαιτούν μέσα από τη χρήση του νέου μέσου να αλλάξει η σχέση του πολίτη με τον εκπρόσωπό του πολιτικό;

Τι θα διαβάσουμε σε ένα πολιτικό site; Τι καινούργιο θα βρούμε, που δεν το έχουμε βρει σε φυλλάδια, τηλεοπτικές συζητήσεις και πολιτικά βιβλία; Θα μας απαντήσει ο πολιτικός ή το κόμμα αν επικοινωνήσουμε; Και πόσο γενικόλογη θα είναι η απάντησή του στο συχνά πολύ συγκεκριμένο πρόβλημα που θα του εκφράσουμε; Θα καταφέρουμε να αποσπάσουμε το ενδιαφέρον τους από τα παιχνίδια εξουσίας, και να τους κάνουμε να ασχοληθούν και με τη δική μας καθημερινότητα (γιατί όσο και να προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, η «δική μας» καθημερινότητα είναι διαφορετική από τη «δική τους»);

Η Ελλάδα είναι αναπτυγμένη στη χρήση του Διαδικτύου από τους πολιτικούς και τα κόμματα, αλλά είναι υποανάπτυκτη στη χρήση του Διαδικτύου από τους πολίτες, σε σχέση με την πολιτική. Ίσως η χαμηλή διείσδυση του Internet στη χώρα μας, ίσως το απολιτίκ προφίλ των σκεπτόμενων, κατά τα άλλα, χρηστών του Internet, να έχει προκαλέσει τη μεγάλη αδράνεια για τη δημιουργία χώρων συζητήσεων on-line, για τη δημιουργία on-line κινημάτων που θα μπορούσαν να στρέψουν το ενδιαφέρον των λίγων στην καθημερινότητα των πολλών.

Οι πολιτικοί στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου, θα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ως μέσο μετάδοσης του μηνύματος από τους λίγους (τα δικά τους sites) προς τους πολλούς-πολίτες, και καλά κάνουν. Για πρώτη φορά όμως μέσα από το Internet, ο πολίτης-ψηφοφόρος έχει ένα μέσο για να εκπέμψει και αυτός το μήνυμα του, να μιλήσει για την καθημερινότητά του, να συμμετάσχει μόνος του ή μαζί με άλλους σε μια προσπάθεια για να ακουστεί η φωνή του. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, την αλλαγή στην επικοινωνία των πολιτικών με τους πολίτες δεν την έφεραν οι πολιτικοί μέσω του Διαδικτύου, την έφεραν οι πολίτες που σχολίασαν, συμμετείχαν και τόλμησαν να εκφραστούν και να συμμετάσχουν σε forums και ψηφοφορίες, ή και απλά να στείλουν ο καθένας το πρόβλημά του με ένα e-mail στους πολιτικούς και να απαιτήσουν μια απάντηση.

Ας φανταστούμε τη δυνατότητα να μας απαντήσει ένα πολιτικός που έχει τη δυνατότητα να κυβερνάει, δυνατότητα που του έχουμε προσφέρει εμείς με την ψήφο μας, σε ένα πρόβλημά μας, όχι γενικόλογα, αλλά συγκεκριμένα. Να μας πει γιατί πρέπει, για παράδειγμα, να δώσεις το φακελάκι στον συγκεκριμένο γιατρό που θα κάνει τη συγκεκριμένη επέμβαση. Σήμερα σε συγκεκριμένα προβλήματα οι πολιτικοί – είτε μέσω Διαδικτύου, είτε μέσω τηλεόρασης και εφημερίδων – απαντάνε γενικόλογα αναφερόμενοι σε οικονομικούς δείκτες, κονδύλια και διοικητικές μορφές που συχνά δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ούτε καν τον λόγο ύπαρξής τους. Τα προβλήματα που ο κάθε πολίτης αυτής της χώρας αντιμετωπίζει είναι όμως πολύ συγκεκριμένα, και τώρα έχει στη διάθεσή του ένα μέσο που του προσφέρει τη δυνατότητα να ζητήσει, και να απαιτήσει, μια συγκεκριμένη απάντηση.

Οποιαδήποτε «επανάσταση» πρόκειται να φέρει το Internet στη σχέση πολίτη-πολιτικού δεν θα προσφερθεί από τους πολιτικούς έτοιμη: Ελάτε εδώ να μου πείτε πως θα θέλατε την καθημερινότητά σας, κι εγώ θα την αλλάξω. Θα έρθει από τους πολίτες που έχουν στην άκρη των δακτύλων τους, ακριβώς εκεί, ένα πληκτρολόγιο και είναι αρκετά σκεπτόμενοι ώστε να διατυπώσουν αυτό που δεν τους αρέσει και να ζητήσουν προτάσεις για το πώς μπορεί αυτό να αλλάξει. Το Διαδίκτυο δεν θα λύσει τα προβλήματα, αλλά σίγουρα μπορεί να αποτελέσει, για πρώτη φορά μέχρι σήμερα, ένα μέσο άμεσης επικοινωνίας, και συμμετοχής σε κοινωνίες που λίγο έως πολύ θα μπορούμε να ζούμε καλύτερα, και το πιο σημαντικό, σε κοινωνίες που να νιώθουμε ότι όλοι μαζί τις φτιάξαμε.

Οι on-line προκλήσεις των βουλευτικών εκλογών του 2004 δεν αφορούν τους πολιτικούς, τα όμορφα sites που θα δημιουργήσουν, τα forums και τα polls που θα φιλοξενήσουν εκεί. Οι on-line προκλήσεις αφορούν τους πολίτες αυτής της χώρας, όπως επίσης και την ικανότητά τους να αντιληφθούν ότι το νέο μέσο τούς προσφέρει τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν και να απαιτήσουν απάντηση. Και αν οι σημερινοί πολιτικοί, και κόμματα, δεν είναι έτοιμοι για μια τέτοια αμφίδρομη σχέση εξουσίας με τους πολίτες, τότε οι πολίτες είναι αυτοί που θα σύρουν τον χορό της on-line συμμετοχής και θα τολμήσουν.