Πού πάσχουν οι καμπάνιες ΠΑΣΟΚ-ΝΔ
του ΕΥΤΥΧΗ ΒΑΡΔΟΥΛΑΚΗ, πολιτικού επιστήμονα-επικοινωνιολόγου, 24/3/00
Το ερώτημα κατά πόσο οι προεκλογικές εκστρατείες των κομμάτων επηρεάζουν την τελική διαμόρφωση της ψήφου έχει απασχολήσει πολύ τους παροικούντες την (πολιτική)
Ιερουσαλήμ.
Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι προεκλογικές εκστρατείες επηρεάζουν ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό του εκλογικού σώματος. Η διαμόρφωση της εικόνας των κομμάτων
είναι μία διαδικασία η οποία υλοποιείται σε βάθος χρόνου και όχι σε χρονικό διάστημα μερικών εβδομάδων. Αυτό το οποίο κάνουν οι προεκλογικές εκστρατείες είναι
να ενισχύουν ή να αποδυναμώνουν αυτό που βρίσκεται στο μυαλό των πολιτών, αλλά όχι να το αλλάζουν ριζικά. Γι' αυτό και η αποτελεσματικότητά τους κρίνεται κυρίως
από το κατά πόσο αναδεικνύουν αποτελεσματικά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του υποψηφίου και από το πόσο πειστικά θέτει το εκλογικό δίλημμα που τον εξυπηρετεί.
Είναι αυτονόητο ότι στις περιπτώσεις εκείνες που παρατηρείται υψηλή ρευστότητα στο εκλογικό σώμα ή η διαφορά μεταξύ των κομμάτων εμφανίζεται εύθραυστη, η
σημασία των εκστρατειών αυξάνεται καθοριστικά.
Οι εκλογές της 9ης Απριλίου αποτελούν τέτοια περίπτωση. Για πρώτη φορά μετά το 1990, οι προεκλογικές εκστρατείες των κομμάτων θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη
διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος.
Η στρατηγική των δύο κομμάτων είναι φανερή. Το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να αξιοποιήσει την υπεροχή του κ. Σημίτη έναντι του κ. Καραμανλή, ώστε να θέσει το ερώτημα "ποιος
είναι καταλληλότερος να κυβερνήσει" και την κυβερνητική υπεροχή σε κάποιους τομείς. Η ΝΔ επιχειρεί να αξιοποιήσει την κόπωση από την πολυετή διακυβέρνηση της
χώρας από το ΠΑΣΟΚ, να τονίσει την ανάγκη ανανέωσης του πολιτικού σκηνικού και να μεταφέρει τη συζήτηση στα ζητήματα της καθημερινότητας και του "κοινωνικού"
τομέα, όπου οι επιδόσεις της κυβέρνησης δεν είναι υψηλές.
Πόσο αποτελεσματικά, όμως, οι προεκλογικές εκστρατείες των κομμάτων υλοποιούν τους εκλογικούς τους στόχους; Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτή την πρώτη
φάση των εκστρατειών είναι ότι οι καμπάνιες και των δύο κομμάτων περιέχουν κενά και σημαντικές αντιφάσεις.
Αντίφαση 1η: Το ΠΑΣΟΚ εισέρχεται από μόνο του στο γήπεδο της ΝΔ
Η προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ να περιορίσει τις διαρροές του προς τα αριστερά κόμματα, καθώς και η προσπάθεια των υποψήφιων βουλευτών του να "κολακεύσουν" (μαχόμενοι
για τον σταυρό προτίμησης) την κομματική βάση του ΠΑΣΟΚ, η οποία έχει "διαπαιδαγωγηθεί" πολιτικά με τα συνθήματα της προ-Σημίτη περιόδου, έχει συμβάλει στο να
κυριαρχήσει στις πολιτικές συζητήσεις η λεγόμενη "κοινωνική ατζέντα".
Τα μηνύματα που χρησιμοποιούν και τα δύο κόμματα στοχεύουν στην ενίσχυση του "κοινωνικού" τους προφίλ, ενώ τα ζητήματα που συζητιούνται είναι κυρίως τα "καθημερινά
προβλήματα του πολίτη", η ανεργία, η υγεία, η εγκληματικότητα. Αυτά, δηλαδή, που επιθυμεί η ΝΔ.
Ασφαλώς το μέγεθος και η σημασία αυτών των ζητημάτων τα τοποθετούν από μόνα τους στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας.
Η πλήρης κυριαρχία τους όμως, σε συνδυασμό με την κρίση στο Χρηματιστήριο και την απουσία ενδιαφέροντος για άλλους κυβερνητικούς τομείς (π.χ. εθνικά θέματα),
οδηγεί το ΠΑΣΟΚ σε θέση άμυνας και δεν του επιτρέπει να αξιοποιήσει το συγκριτικό του πλεονέκτημα (ως κυβερνητικό κόμμα και προνομιακός συζητητής των ΜΜΕ), ώστε
να μεταφέρει την αντιπαράθεση στο δικό του "γήπεδο".
Αντίφαση 2η: Και τα δύο κόμματα δεν υποστηρίζουν όσο πρέπει το εκλογικό τους δίλημμα
Η διαφημιστική προσέγγιση του ΠΑΣΟΚ, σε αυτήν την πρώτη φάση, αποσκοπεί περισσότερο στην καλλιέργεια κλίματος και λιγότερο στην εμπέδωση κάποιου διλήμματος.
Στοχεύει στο να ενισχύσει μία εικόνα αισιοδοξίας για την πορεία της χώρας και λιγότερο στο να πλήξει την αξιοπιστία της ΝΔ ή να τονίσει την κρισιμότητα των
εκλογών.
Στο τελικό στάδιο των εκλογών, το ΠΑΣΟΚ θα θέσει το δίλημμα "Σημίτης ή Καραμανλής". Το δίλημμα αυτό θα πρέπει να έχει υποστηριχθεί από τις προηγούμενες φάσεις
της καμπάνιας του, επικεντρώνοντας στα θέματα πάνω στα οποία επιθυμεί να γίνουν οι συγκρίσεις, "κατεδαφίζοντας" το προφίλ του κ. Καραμανλή και κυρίως πείθοντας
για την κρισιμότητα των εκλογών. Πείθοντας ότι υπάρχει σοβαρό πολιτικό διακύβευμα. Κάτι που προς το παρόν δεν γίνεται και δεν μπορεί να γίνει μόνο με την
προβολή θετικών μηνυμάτων.
Τα μηνύματα στα οποία στηρίζεται η καμπάνια της ΝΔ, αν και λίγο απλοϊκά, είναι σαφή. Επίσης προσπαθεί να κρατήσει χαμηλά τους τόνους, ώστε να αποτρέψει την
αντισυσπείρωση του ΠΑΣΟΚ και να μην "τρομάξει" τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους. Κάποια από τα spot της θυμίζουν περισσότερο εμπορική παρά πολιτική διαφήμιση, ενώ
συνολικά προσπαθεί να παρουσιάσει μία πιο "ανάλαφρη" εικόνα.
Αυτή η εκλογική στρατηγική της ΝΔ, αν και φαίνεται σε σωστή κατεύθυνση, είναι ωστόσο μονοδιάστατη. Επιχειρεί να αξιοποιήσει την κόπωση από το ΠΑΣΟΚ, χωρίς να
βελτιώνει παράλληλα τη δική της εικόνα, η οποία επίσης παρουσιάζει προβλήματα (Στις περισσότερες έρευνες είναι χειρότερη από αυτή της Κυβέρνησης). Η διεξαγωγή
του Συνεδρίου Αρχών και Θέσεων αποσκοπούσε στη βελτίωση αυτής της εικόνας. Αυτό, όμως, δεν πραγματοποιείται μέσα σε δύο ημέρες - και μάλιστα προεκλογικά.
Αυτό που λείπει, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, από την καμπάνια της ΝΔ, είναι ότι δεν διαφαίνεται ξεκάθαρα το ποια θα είναι η δική της πειστική απάντηση στο
δίλημμα "ποιος είναι καταλληλότερος για πρωθυπουργός", που θα θέσει το ΠΑΣΟΚ και το οποίο απασχολεί το 25% του εκλογικού σώματος. Ποιο είναι το αντίστοιχο "εκλογικό
διά ταύτα", με την ίδια ισχύ και αμεσότητα, που θα τεθεί από την πλευρά της ΝΔ;
Αντίφαση 3η: Ο πολιτικός λόγος των δύο κομμάτων δεν συμβαδίζει με τη "διαφημιστική" προσέγγιση των εκστρατειών τους
Η διαφημιστική/επικοινωνιακή προσέγγιση που επιχειρούν σήμερα τα δύο κόμματα, έρχεται συχνά σε αντίφαση με τον πολιτικό τους λόγο, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται
η αποτελεσματικότητα της επικοινωνιακής τους πολιτικής.
Το ΠΑΣΟΚ, ενώ συνολικά επιλέγει την προβολή θετικών μηνυμάτων, τις τελευταίες ημέρες επιχειρεί να πολώσει το εκλογικό κλίμα, αυξάνοντας τις απαξιωτικές αναφορές
στην ικανότητα της ΝΔ και του κ. Καραμανλή να κυβερνήσουν.
Η ΝΔ, ενώ εμφανίζεται να επιθυμεί χαμηλούς προεκλογικούς τόνους, χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα για να περιγράψει την κατάσταση στα ζητήματα που επικεντρώνει την
κριτική της και πιθανότατα θα αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει σκληρή γλώσσα και στο μέλλον, είτε για να απαντήσει στις κατηγορίες ότι δεν είναι ικανή να κυβερνήσει,
είτε για να "τεκμηριώσει" κάποιες σκληρές φράσεις που έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν ("Οικονομία-τραβεστί", "διαπλεκόμενη κυβέρνηση", "ενδοτισμός-υποχωρητικότητα",
κ.λπ.).
Συνοψίζοντας σε μία πρόταση, μπορούμε να πούμε ότι η βασική αδυναμία των εκστρατειών του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ είναι ότι ποντάρουν μονοδιάστατα στη θετική και την
αρνητική ψήφο, αντίστοιχα, των Ελλήνων πολιτών. Το ΠΑΣΟΚ ζητά επιβράβευση της πολιτικής του, χωρίς να υποστηρίζει επικοινωνιακά το δίλημμα "Σημίτης ή Καραμανλής",
ενώ η ΝΔ επιχειρεί να επικεντρώσει στους τομείς της κυβερνητικής αδυναμίας, χωρίς παράλληλα να υποστηρίζει τη δική της εναλλακτική πρόταση.
Είναι βέβαιο ότι τα επιτελεία των δύο κομμάτων παρακολουθούν καθημερινά την πορεία των εκστρατειών τους και θα επιχειρήσεων να διορθώσουν ό,τι δεν πηγαίνει καλά.
Στη διάρκεια αυτού του δίμηνου προεκλογικού αγώνα, έχουμε ήδη παρακολουθήσει αρκετές ανατροπές του πολιτικού κλίματος. Οι ιδιαιτερότητες και οι λεπτές
ισορροπίες αυτής της εκλογικής μάχης λειτουργούν πολλαπλασιαστικά ακόμη και για την πιο μικρή λεπτομέρεια. Εξάλλου, γι' αυτό λένε ότι οι μέρες στην πολιτική
είναι σαν τις "Ημέρες της Δημιουργίας" στην Παλαιά Διαθήκη. Διαρκούν πολύ περισσότερο από ένα 24ωρο...
|
